Een multimediale nalatenschap

Cornelis Geisweit van der Netten (1771-1847) maakte als Nederlandse officier bij het Franse 11e Regiment Huzaren de Russische Veldtocht van 1812 mee. Hij werd krijgsgevangen genomen door de Russen na het overzwemmen van de rivier de Berezina en bracht de winter van 1812/1813 door in de stad Vitebsk, waar de tyfus heerste. Hij overleefde na een ziekte van acht weken en werd met 30 andere officieren op transport gesteld naar Tscharnojaar (Szarnojar) in het gouvernement Astrakan, waar de Wolga uitmondt in de Kaspische Zee. Daar verbleef hij tot mei 1814, waarna hij de terugreis aanvaardde en half september in Den Bosch met vrouw en kind werd herenigd.

Van der Netten was tijdens zijn gevangenschap niet bij de pakken neer gaan zitten: hij leerde Russisch, maakte schetsen van de lokale bevolking, schreef brieven aan het thuisfront en hield al vanaf het begin van 1812 een dagboek bij. Veel van die brieven zijn in te zien bij het Nationaal Archief in Den Haag, evenals een afschrift van het dagboek. Het origineel is verbrand bij het 'vergissingsbombardement' op Den Haag door de Engelsen in maart 1945. Zijn tekeningen zijn te raadplegen bij de Koninklijke Bibliotheek. In een van de dozen bevinden zich stukjes bladmuziek. Van der Netten had een medegevangene die muzikant was, gevraagd om de muziek die ze in Astrakan hoorden op schrift te stellen. Zo vinden we achtereenvolgens een 'Berinja of Russische hopser', een 'Kosaksche dans', een 'Russisch boerenlied', een 'Kalmuksche dans' en een 'Persiaansch lied'.

Geen van deze documenten is ooit in druk verschenen of anderszins uitgegeven. Ik ben nu bijna klaar met de transcriptie van het dagboek. Het grootste gedeelte is geschreven in het Frans en dat zal ik vertalen naar het Nederlands. Samen met de brieven en de tekeningen geven de verhalen een unieke inkijk in het leven van een man die persoonlijk getuige is geweest van een zeer bewogen periode uit de wereldgeschiedenis. Die het gelukkig overleefde en kon navertellen. Dat deed hij door middel van tekst, beeld en geluid: een ware multimediale nalatenschap.

Bronnen:

-Nationaal Archief (Den Haag), toegang 2.21.067, Collectie Geisweit van der Netten.

-Koninklijke Bibliotheek (Den Haag), HS 135 L 5 (in te zien na reservering op de studiezaal Bijzondere Collecties).